GRAN TORINO - ΚΑΤΩΤΕΡΗ ΤΩΝ ΥΠΟΣΧΕΣΕΩΝ

GRAN TORINO Ταινία του 2009 με τον Clind Eastwood σε ρόλο σκηνοθέτη και πρωταγωνιστή, στην τελευταία όπως δήλωσε εμφάνιση του ως ηθοποιού. Στην ταινία ο μικρότερος γιος του κρατάει ένα δεύτερο ρόλο. Η ταινία γυρίστηκε στο Michigan για φορολογικούς λόγους, με κυριότερη τοποθεσία το Highland Park. Το σενάριο είχε σταλεί και απορριφθεί από διάφορες εταιρίες παραγωγής οι οποίες θεώρησαν ότι το θέμα και η μεγάλη ηλικία του ήρωα δεν θα τραβούσαν το κοινό. Τελικά επιστρατεύτηκε ο ογκόλιθος Eastwood ο οποίος από μόνος του αλέθει τις όποιες ανασφάλειες. Ήταν τυχεροί γιατί τον βρήκαν εύκαιρο στο μεσοδιάστημα που γύριζε ένα άλλο έργο, το οποίο καθυστέρησε για κάποιους λόγους και του άφησε ένα περιθώριο να ασχοληθεί με αυτό. 

Ο Eastwood ενσαρκώνει έναν πολωνό - αμερικανό μονόχνωτο βετεράνο του πολέμου της Κορέας ο οποίος χήρεψε πρόσφατα. Ζει αποξενωμένος από τα παιδιά του και τα εγγόνια του περιβαλλόμενος από μετρημένους φίλους και το σκύλο του, σε μια περιοχή η οποία πλέον κατοικείται από μετανάστες Χμογκ. Στην ταινία μαθαίνουμε για την ιστορική εμπλοκή των Χμογκ στον πόλεμο του Βιετνάμ στο πλευρό των Αμερικανών.  

Ο τίτλος της ταινίας αναφέρεται στο αγαπημένο του αυτοκίνητο ένα Ford Gran Torino του 1972 το οποίο προσέχει και διατηρεί σε άριστη κατάσταση στο γκαράζ του. Με αφορμή την καθημερινότητα των διπλανών Χμογκ γειτόνων αλλά και την απόπειρα του γιού τους να του κλέψει το αμάξι πιεζόμενος από μια συμμορία νεαρών Χμογκ της γειτονιάς, παρακολουθούμε τη σταδιακή αλλαγή του πρωταγωνιστή και την ενσωμάτωση του στην μικρή τοπική κοινωνία. Γίνεται ο φύλακας - άγγελος των δύο γειτονόπουλων και αποκτά ένα ρόλο δίκαιου και τίμιου στη γειτονιά των μεταναστών. Όταν μαθαίνει ότι πάσχει από καρκίνο πνεύμονα οργανώνει την "τελική του έξοδο" έτσι ώστε να απαλλάξει τα δύο παιδιά από την πίεση και την παρενόχληση της συμμορίας. Μέσα στην ιστορία εμπλέκεται και ο παπάς της ενορίας, ένας επίμονος γεμάτος φλόγα νεαρός ο οποίος υφίσταται επιτυχώς τον αρνητισμό και τον κυνισμό του ήρωα. Στο τέλος ακόμα και αυτός τον πλησιάζει.

Η ταινία με απογοήτευσε. Καλά που την είδα σε DVD τουλάχιστον. Δεν ξέρω τι περίμενα ωστόσο. Ίσως είχα στο μυαλό μου την παλαιότερη ταινία του Eastwood Million Dollar Baby η οποία μου είχε αρέσει πολύ θυμάμαι. Τούτη εδώ τη βρήκα λίγη και γεμάτη ευκολίες. Κατά την εξέλιξη της ιστορίας έχοντας ήδη στο μυαλό σου και στα μάτια σου ότι πρωταγωνιστεί ο Eastwood παλινδρομείς κατά μία έννοια σε έργα του ίδιου πολλά πολλά χρόνια πριν. Παρότι είναι γέρος τώρα, αυτόματα ως θεατής δεν μπόρεσα να μη γυρίσω και να μη θυμηθώ τον Dirty Harry. Οι έννοιες αυτοδικίας και αυτοθυσίας είναι διάχυτες στην ταινία. Ο πρωταγωνιστής είναι πλέον ανήμπορος για θεαματικές σκηνές αλλά βασίζεται στην κοφτερή του γλώσσα και στο εύγλωττα απόμακρο στυλ του. Πάντως πολύ εύκολα ο μονόχνωτος ήρωας παρασύρεται από τους γείτονες, πολύ εύκολα αφήνεται στα προβλήματα των παιδιών και παίρνει θέση, πολύ εύκολα απορρίπτει την οικογένεια του, πολύ εύκολα, σωστά και γρήγορα γίνονται όλα. Τυπικά διδακτικά αμερικάνικα.

Rotten tomatoes 80 αλλά διαφωνώ. Θα έδινα με το ζόρι 50.  

ΕΝΑ ΑΛΛΟ ΠΟΥΛΙ, ΚΟΥΡΔΙΣΤΟ

ΤΟ ΚΟΥΡΔΙΣΤΟ ΠΟΥΛΙ του Χαρούκι Μουρακάμι,

μετάφραση από τα Αγγλικά Λεωνίδας Καρατζάς, εκδόσεις Ωκεανίδα 2005, σελίδες 862.

Προσωπικά αστεράκια 4 στα 5.

Διθυραμβικές κριτικές έχει πάρει το βιβλίο. Όπου και να διαβάσεις, ο συγγραφέας συγκαταλέγεται στους αξιόλογους του καιρού. Ήθελα από καιρό να διαβάσω ένα του βιβλίο και η ευκαιρία εμφανίστηκε μόλις πρόσφατα. Μάλιστα "το κουρδιστό πουλί" ταξίδεψε στο Κέιπ Τάουν παρόλο τον όγκο του. Γύρισε μισοδιαβασμένο μεν αλλά όχι ξεχασμένο ή παρατημένο. Ήταν λοιπόν ακόμα ένα βιβλίο του αεροπλάνου για μια μεγάλη, κουραστική, μακρινή πτήση. Παράξενη τη βρίσκω την ιαπωνική λογοτεχνία. Όχι ότι δεν μου αρέσει. Εξάλλου συγκαταλέγω ως ένα από τα καλύτερα αναγνώσματα το "Μη μ΄αφήσεις ποτέ" του Κ. Ισιγκούρο. Είναι όμως παράξενη.

Η ιστορία ξεκινά με αφορμή την εξαφάνιση ενός γάτου ο οποίος είναι το κατοικίδιο ενός νεαρού ζευγαριού και φέρει το όνομα του αδελφού της γυναίκας. Καθώς η ιστορία ξετυλίγεται, παρακολουθούμε με λεπτομέρεια τη ζωή του ήρωα - αφεντικού του γάτου. Σύντομα την εξαφάνιση του γάτου ακολουθεί η εξαφάνιση της γυναίκας του ήρωα ο οποίος ξεκινά έναν αγώνα για να τη βρει και να την ξαναφέρει πίσω στο σπίτι τους. Η ζωή του ήρωα αλλάζει δραματικά, το φανταστικό και το μεταφυσικό πλέκονται μεταξύ τους και η αιώνια πάλη καλού - κακού ελοχεύει στον πάτο ενός πηγαδιού. Παράλληλα αναπτύσσονται και παράπλευρες ιστορίες που είτε αφορούν νέες γνωριμίες του ήρωα είτε άπτονται της ιαπωνικής ιστορίας.

Το βιβλίο μου άρεσε αν και το βρήκα παράξενο. Δεν κατάφερα να "εγκλιματιστώ" στην πλοκή του και να ζω αφηρημένα όσο καιρό το διάβαζα (όπως μου συμβαίνει με μερικά ενδιαφέροντα για μένα βιβλία). Το ενδιαφέρον πάντως μου το κράτησε μέχρι τέλους.

Ήταν αρκετά τα σημεία που μου φάνηκαν κάπως ξεκάρφωτα στην πλοκή, όπως και τα σημεία με υπερβολικές λεπτομέρειες που δεν καταλάβαινα τι εξυπηρετούσαν στην αφήγηση.

Τι θα θυμάμαι από το βιβλίο :

"Το κουρδιστό πουλί κουρδίζει το ελατήριο του κόσμου".

Τα λόγια του θείου του ήρωα : "Όταν ξέρω ότι έχω βρει τον κατάλληλο άνθρωπο, του δίνω ένα μάτσο χαρτονομίσματα και τον αφήνω να έχει το πάνω χέρι. Πρέπει να πληρώνεις γενναιόδωρα για όσα αγοράζονται με χρήμα, χωρίς να σε νοιάζει πόσα θα κερδίσεις και πόσα θα χάσεις. Κράτα δυνάμεις γι΄αυτά που δεν αγοράζονται με χρήμα". 

"Τη μοιραζόμασταν (εννοεί την εμπειρία που έζησαν δύο στρατιώτες σε μια δύσκολη στιγμή) αποφεύγοντας να μιλήσουμε γι΄αυτή". Το κατανοώ επειδή το έχω ζήσει κι εγώ.

"Μερικά είδη πληροφορίας είναι σαν το καπνό : βρίσκουν τον τρόπο να χωθούν στα μάτια και στα μυαλά των ανθρώπων είτε το θέλουν εκείνοι είτε όχι, χωρίς να νοιάζονται καθόλου για τις προσωπικές προτιμήσεις". Αναφέρεται στα ΜΜΕ και στην πλύση εγκεφάλου που κάνουν. Ο ήρωας αναγκάζεται να συναντηθεί με τον αδελφό της γυναίκας του μετά από τρία χρόνια  και συνειδητοποιεί ότι επειδή η τηλεόραση τον προβάλλει διαρκώς, είναι σαν να τον αντάμωσε μόλις χθες.

Ο θείος πάλι : "Η αφιέρωση άφθονου χρόνου σε κάτι μπορεί ν΄αποδειχτεί πως είναι η πιο εκλεπτυσμένη μορφή εκδίκησης". 

Δια στόματος ενός παλιού στρατιώτη : "... δεν υπάρχει τίποτα πιο απάνθρωπο στον κόσμο απ΄την απόγνωση που δημιουργεί η έλλειψη ελπίδας".

Οι καλύτερες περιγραφές ήταν εκείνη της εξολόθρευσης των ζώων του ζωολογικού κήπου, ένα ζεστό πρωινό του Αυγούστου και εκείνη του βασανισμού ενός κατασκόπου στη Μογγολία.

Τελειώνοντας, θέλω να γράψω κάτι ακόμα. Η μετάφραση είναι από τα αγγλικά, δηλαδή η μετάφραση της μετάφρασης. Ίσως στο πρωτότυπο κείμενο να υπήρχε και κάτι άλλο που ή δεν μπόρεσε να αποδοθεί ή χάθηκε με τις μεταφράσεις. Θα μου πείτε "ναι, τώρα, εδώ τον έχουμε τον μεταφραστή που ξέρει άπταιστα ιαπωνικά για να μεταφράσει από το πρωτότυπο". Αν και για ένα μεγάλο εκδοτικό οίκο αυτό το θεωρώ ευνόητο, ωστόσο δέχομαι να κατανοήσω τη δυσκολία. Είναι σίγουρο ότι η δουλειά της μετάφρασης προυποθέτει και λογοτεχνική γραφή. Θα μπορούσε όμως κάλλιστα ο μεταφραστής να βοηθηθεί από έναν native speaker ελληνοιάπωνα ο οποίος ίσως του ξεκαθάριζε κάποια σημεία με παράλληλες αναγνώσεις και τον άφηνε μετά (τον μεταφραστή) να αποδώσει το κείμενο του απρόσκοπτα.