ΕΠΙΤΕΛΟΥΣ 5 ΣΤΑ 5 !

FATHERLAND του Robert Harris, πρώτη έκδοση 1992

Προσωπικά αστεράκια 5 στα 5

Εξαιρετικό βιβλίο! Ανταποκρίνεται πλήρως στον χαρακτηρισμό "πολιτικό θρίλερ". Δομεί την πλοκή του βήμα βήμα εισάγοντας τον αναγνώστη στον εφιάλτη του φασιστικού καθεστώτος το οποίο δεν τελειώνει τη δεκαετία του '40 αλλά φτάνει μέχρι το 1964.
Σαν μην υπήρξε λοιπόν ποτέ η κατάρρευση του κράτους του Χίτλερ, η ιστορία διαδραματίζεται την άνοιξη του 1964 στο Βερολίνο με ήρωα τον Ξαβιέ Μαρτς, ανακριτή του τμήματος ανθρωποκτονιών της αστυνομίας της πόλης.
Μέσα από το βιβλίο ξυπνάει ο χειρότερος εφιάλτης της ανθρωπότητας με λεπτομέρειες μιας κοινωνίας που θα υπήρχε αν... ο Χίτλερ ζούσε, είχε κερδίσει τον πόλεμο και κυβερνούσε το μισό κόσμο...
Με αφορμή την ανάθεση της διαλεύκανσης μιας δολοφονίας στον Μαρτς, σχεδόν κατά τύχη, παρακολουθούμε με κομμένη την ανάσα, τον αγώνα ενός έξυπνου ανθρώπου, μη διαβρωμένου από το καθεστώς και την πορεία του μέχρι την τελική "απελευθέρωση".
Προς το τέλος του βιβλίου αναγνώρισα τη φρίκη έτσι όπως την έζησα ως επισκέπτης στο Άουσβιτς και ξαναθυμήθηκα εκείνη τη σιωπή όλων όσων πήγαιναν στο στρατόπεδο για να γνωρίσουν αυτό το κομμάτι της ιστορίας. Χάρηκα ειλικρινά που "χρησιμοποίησα" την εμπειρία του panost από το boookcrossing και ζήτησα να διαβάσω το βιβλίο.

Παραθέτω την κριτική του ίδιου.
"Από τα πιο πρωτότυπα μυθιστορήματα που έχω διαβάσει. Θα μπορούσε η ιδέα, να γραφεί ένα μυθιστόρημα στο πλαίσιο του χιτλερικού καθεστώτος που σχεδόν νίκησε την ανθρωπότητα, να βγει πρόχειρη και κακογραμμένη. Αντιθέτως, εδώ έχουμε ένα σωστό και σοβαρό πολιτικό θρίλερ. Πώς θα σας φαινόταν αν η Πολωνία και η Τσεχοσλοβακία δεν υπήρχαν πια στον χάρτη, αν η Γερμανία είχε εθνική επέτειο όποτε γιόρταζαν τα γενέθλια του Φύρερ, αν ο Τσώρτσιλ είχε καταφύγει νικημένος στον Καναδά, αν το Βερολίνο όντως το έχτιζε ο Άλμπερτ Σπέερ;

Χωρίς να καταντά με τίποτα κουραστικό, χωρίς να υπάρχει ίχνος διδακτισμού (κοιτάξτε πώς έκανε τον κόσμο ο Χίτλερ, όχι προσέξτε τις αλλαγές που θα υπήρχαν αν νικούσε ο Χίτλερ κλπ.) ξεδιπλώνεται ένα πλέγμα δολοφονιών και ξεκινά ένας αγώνας για την αποκάλυψη της αλήθειας γύρω από τις εξοντώσεις των Εβραίων (ήταν αλήθεια τελικά; και πώς τους εξόντωναν; και γιατί; γιατί ο Χίτλερ δεν είχε δεσμευτεί ποτέ γραπτώς για κάτι τέτοιο; κλπ.).
Ο μελετηρός αναγνώστης μπορεί να βρει διάσπαρτες στο κείμενο ψηφίδες για τη μετατροπή του κόσμου σε υποχείριο του μεγαλύτερου τύραννου της σύγχρονης Ιστορίας (είμαστε στο 1964 και ναι υπάρχει Ψυχρός πόλεμος, ναι ακόμη πολεμούν οι Γερμανοί στις εσχατιές της γερμανικής αυτοκρατορίας για την οριστική εδραίωσή της, μετά και την κατάληψη του ρωσικού έθνους).
Μακάρι να είχα χρόνο να διασταύρωνα τα υποθετικά γεγονότα με τις πραγματικές τους διαστάσεις (ακόμη αναρωτιέμαι ποιος είναι αυτός ο Τζο Κένεντι που θα γινόταν Πρόεδρος των ΗΠΑ αν κυριαρχούσε ο Χίτλερ*). Έχουμε λοιπόν τον Μαρτς, που δεν έχει διαβρωθεί από το καθεστώς, δεν έχει υποκύψει στα "θέλγητρα" του ναζισμού αλλά δεν μπορεί να κάνει και τίποτα για να αντισταθεί, αυτό θα ισοδυναμούσε με αυτοκτονία. Και τα πτώματα που αρχίζουν να μπαίνουν στο δρόμο του, κρύβουν την αγωνία και το αίμα χιλιάδων Εβραίων που κατέληξαν στα κρεματόρια και εξαφανίστηκαν από το χάρτη άδικα των αδίκων (τα έγγραφα που τελικά αποκαλύπτουν τη συνωμοσία για το ολοκαύτωμα είναι αληθινά, όπως ισχυρίζεται ο συγγραφέας). Ο Μαρτς θα βρει στο δρόμο του μια Αμερικανίδα δημοσιογράφο, θα καταφύγει με ημερήσια βίζα παρακαλώ και μόνο με μέσον στην Ελβετία, για να γυρίσει στην πατρίδα του με τα πολύτιμα έγγραφα. Προδοσίες, προπαγάνδα, τυφλή υπακοή, λες "δόξα τω Θεώ" ξανά που ο Χίτλερ δεν νίκησε στον πόλεμο. Και πάνω από όλα ένα καλό πολιτικό θρίλερ, σκάλες ανώτερο από ένα βιβλίο Bell.

* Ο Τζο Κέννεντι είναι ο μπαμπάς των Κέννεντι, επιχειρηματίας, πολιτικός, γυναικάς και μεγάλο λαμόγιο, απ' ότι έχω καταλάβει."

ΕΝΑ ΒΑΛΣ ... ΑΣΤΑ ΝΑ ΠΑΝΕ...

ΛΕΝΑ ΜΑΝΤΑ

ΒΑΛΣ ΜΕ ΔΩΔΕΚΑ ΘΕΟΥΣ

Εκδ. Ψυχογιός
Προσωπικά Αστεράκια 1 στα 5 

Πήρα το βιβλίο μαζί μου στις διακοπές στη Νότια Ισπανία. Αφόρητη πλήξη! Δε νομίζω ότι θα ξαναχαραμίσω πολύτιμο χρόνο από τη ζωή μου για τέτοια βιβλία και ειδικά όταν βρίσκομαι σε ανάπαυλα. Πολύ απλά δε διαβαζόταν. Προβλέψιμο, γλυκερό, γεμάτο φιλοσοφίες της συμφοράς, χειρότερο και από τα Άρλεκιν που διάβαζα για να ξεσκάσω όταν έδινα πανελλήνιες για το πανεπιστήμιο.

Τι μου έκανε εντύπωση : 1. Προτάσεις του τύπου "Κάτω από τα πόδια του απλωνόταν η θάλασσα. Είχε κατακερματίσει (!) τη στεριά που βρέθηκε αλαζονικά στο δρόμο της (!), αφήνοντας πίσω απότομα βράχια, βράχια κοφτερά, επικίνδυνα... Και σα να μην ήθελε ούτε η ίδια τέτοια καταστροφή, κάθε που έδυε ο ήλιος, κάθε που βουτούσε στον υγρό του τάφο (!) για να βγει από κει πάλι νικητής το ξημέρωμα, η θάλασσα για λίγο (!), για πολύτιμες στιγμές ομορφιάς, κοκκίνιζε ματωμένη (!)". Γεμάτο τέτοιες ωραιολογίες το βιβλίο.

2. Η ιστορία περιγράφει τη γνωριμία και τη φιλία ενός άνδρα και 3 γυναικών με αφορμή ένα τρακάρισμα. Το εύρημα δεν είναι κακό αλλά στο τέλος γίνονται όλα τόσο αναληθοφανή που το εύρημα αυτοαναιρείται και χάνει όλη την (πιθανή) γλύκα του. Ο εργασιομανής αποτυχημένος σύζυγος και πατέρας ξυπνάει εν μία νυκτί και διορθώνει τη ζωή του, αναγνωρίζει τα λάθη του, συγχωρεί τη γυναίκα του που τον κεράτωσε και επανορθώνει ταχύτατα τη σχέση με την κόρη του η οποία δεν ήθελε ούτε να τον δει. Παράλληλα είναι ευτυχής διότι ο γκόμενος της μάνας αποδεικνύεται εξαιρετικός πατριός, καλός άνθρωπος και προτίθεται να αποκαταστήσει τη φουλ ερωτευμένη πρώην σύζυγο! Μιλάμε για τελειότητα! Σχέσεων, αισθημάτων, καταστάσεων... Σε όλο αυτό το σοκ καμία αναφορά στους φουκαράδες τους γονείς του. Σα να ήταν ορφανός! Ευτυχώς που υπήρχαν οι 3 φίλες και του συμπαραστάθηκαν! Καμία νύξη για την ενημέρωση ή τη συναισθηματική εμπλοκή των γονιών!
Η κυρία του καλού κόσμου, η πάμπλουτη, με τα κομμωτήρια και τα ινστιτούτα έχει παντρευτεί έναν προικοθήρα αλλά δεν το έχει καταλάβει. Έχει βέβαια πανεπιστημιακή μόρφωση, είναι πανέξυπνη, πανέμορφη αλλά... δεν έχει ιδέα για τον άντρα της! Ας είναι καλά αυτή η φιλία που την ξυπνάει,  τον απαρνιέται (!) (τον καλό κόσμο ντε) και μετακομίζει από την Πολιτεία και τα τέννις κλαμπ στην Πανόρμου, όπου μαθαίνει να μαγειρεύει, να δουλεύει και φαντάζομαι να βάφει μόνη της πλέον τα νύχια της! Ξαναβρίσκει τον μοναδικό, απίθανο, υπέροχο πρώτο έρωτά της (ο σύζυγος ήταν το νούμερο 2 διότι ήτο και ηθικοτάτη) ο οποίος σημειωτέον δεν την είχε ξεχάσει ποτέ όλα αυτά τα χρόνια και τη σκέπτεται συνεχώς. Και όχι μόνο συναντιούνται τυχαία στη μικρή πόλη του Ναυπλίου 3-4 φορές πριν πέσει ο ένας στην αγκαλιά του άλλου και ξαναχωρίσουν αλλά ξαναβρίσκονται εντελώς, μα εντελώς τυχαία και στην Αθήνα! Πόση τύχη! Και τι καλός άνθρωπος που ήταν αυτός! Έγινε στο μεταξύ και οικονομικά ανεξάρτητος και απαίτησε να την παντρευτεί και να υιοθετήσει κιόλας το παιδί του πρώτου που αγνοούσε την εγκυμοσύνη γιατί ήταν ένα κάθαρμα και καλά του έκανε που του απέκρυψε το ότι ήτο ο πατήρ!

Η προϊσταμένη - αδελφή - απότομος - μονόχνωτος κέρβερος, αντίθετα με ό,τι επικρατεί παγκοσμίως, κάνει νυχτερινές βάρδιες στο τμήμα της (!). Είναι αγέλαστη, απρόσιτη, με μια αποτυχημένη ζωή αλλά βρίσκει το νόημα της ύπαρξης της σε αυτή τη φιλία πολύ εύκολα, αμέσως θα έλεγα, μέσα σε ώρες! Και ω του θαύματος γίνεται κ#λος και βρακί με τους άλλους 3!
Τέλος υπάρχει και το πλάσμα που περνάει απαρατήρητο σε όλη του τη ζωή! Έχει οικογένεια, αδέλφια αλλά κανένας δεν τη "βλέπει". Για φαντάσου πράγματα! Νέα οντότητα αυτή! Όσο ζω μαθαίνω! Και στην περίπτωση αυτή "οι άλλοι" έφταιγαν! Γίνεται όμως πρώτη φίλη με μια δύστροπη και αποτραβηγμένη συγγραφέα που δε θέλει να αντικρύσει ούτε τα άντερα της κοιλιάς της! Της λέει δε της συγγραφέως όλα της τα μυστικά και δέχεται συμβουλές συμπυκνωμένης πείρας. Στο φινάλε με τη βοήθεια ενός χριστουγεννιάτικου δέντρου μετατρέπεται σε αισθησιακή γυναίκα και τα φτιάχνει με τον φίλο..., το παιδί του τη λατρεύει βέβαια και την εγκρίνει και όλοι ευτυχούν. 

3. Η προϊσταμένη πεθαίνει αλλά μέχρι τέλους δεν φιλοτιμιέται να αναθεωρήσει και να επανορθώσει, έστω και μερικά, τη σχέση της με τους γονείς της. Περιττά πράγματα... Ενώ φαίνεται τόσο συνειδητοποιημένη με το θάνατο και φροντίζει να κλείσει τις εκκρεμότητες των άλλων και της ζωής της, δηλαδή τους τακτοποιεί όλους και μετά κλείνει τα μάτια της, δεν κάνει τον κόπο να ασχοληθεί με τους γονείς της. Αντίφαση για ένα άτομο που οδεύει εις γνώσιν του και με παρρησία στο θάνατο.

4. Όλα είχαν ένα προβλέψιμο happy end. Όλα διορθώθηκαν, όλοι ευτύχησαν, όλα ήρθαν δεξιά που θα΄λεγε και η γιαγιά μου. Μπήκε και ο θάνατος για να δώσει μια νότα συγκίνησης. Ούτως ή άλλως αυτή η ηρωίδα περίσσευε...

Τι να πω? Κρίμα που τόσα αξιόλογα βιβλία κάθονται στα ράφια και περιμένουν να τα ανακαλύψει κάποιος και γίνονται γνωστά ένα μάτσο ... ας μην το συμπληρώσω.